System edukacji w starożytnym Rzymie był bardzo podobny do greckiego. Jedynie niektóre przedmioty nauczania były inne. Edukację rzymskich dzieci prowadzono w ich domach, aż do osiągnięcia przez nich 12 lat. Wykładano takie przedmioty jak greckie litery, muzyka, a także, na tym etapie, sporo elementarnej arytmetyki oraz liczenia przy pomocy palców i liczydła abakus.
Po osiągnięciu 12 lat chłopcy zaczynali uczęszczać do szkoły literatury, gdzie uczyli się gramatyki, oraz elementów logiki, retoryki oraz dialektyki. Tak jak w Grecji, wielu Rzymian zaczynało uczyć się na tym etapie więcej matematyki, wykładanej przez specjalnego nauczyciela. Matematyki nauczano, posługując się praktycznymi przykładami, które wyjaśniano wieloma kalkulacjami. Rzymianin pragnący nauczyć się więcej, niż przewidywał standardowy program nauczania, należał do dużej rzadkości.
Praktyczne i użyteczne podejście Rzymian widać w pracach Kwintyliana. Jego najważniejsze dzieło w 12 księgach O kształceniu mówcy (łac. Institutionis oratoriae libri XII), zawiera nie tylko teorię wymowy, ale i uwagi o wychowaniu oraz ideał nauczyciela, w których zaleca studiowanie geometrii z dwóch przyczyn. Po pierwsze, istotny jest mentalny trening przy pomocy studiowaniu aksjomatów i dowodów, po drugie ułatwia prowadzenie politycznych dyskusji oraz odpowiadanie na pytania związane z pomiarami gruntów.
Z kolei zatrudnieni sofiści woleli uczyć swoich uczniów sztuki wymowy, krasomówstwa oraz informować o aktualnych sprawach państwa, niż wykładać nauki ścisłe i geometrię.
W tym czasie napisano wiele innych tekstów zalecających prowadzenie różnych kursów edukacyjnych dla osób ze średnich oraz rzemieślniczych klas, jak również dla klas rządzących. Na przykład Witruwiusz (rzymski architekt i inżynier wojenny żyjący w I w. p.n.e., konstruktor machin wojennych za panowania Juliusza Cezara i Oktawiana Augusta, twórca tzw. człowieka witruwiańskiego - wizerunku nagiego mężczyzny wpisanego w okrąg i kwadrat, symbolizujące ruch - własną wersję tego wizerunku upowszechnił później Leonardo da Vinci, zasłynął jako autor traktatu O architekturze ksiąg dziesięć, który powstał pomiędzy rokiem 20 p.n.e. a 10 p.n.e. Dzieło to jest dzisiaj bezcennym źródłem wiedzy o architekturze i sztuce budowlanej starożytnych Greków i Rzymian). Witruwiusz zalecał, by studenci uczyli się geometrii, optyki, arytmetyki, astronomii oraz prawo, medycynę, muzykę, filozofię i historię.
Natomiast Galen zalecał lekarzom w II w. n.e., aby studiowali medycynę, retorykę, muzykę, geometrię, arytmetykę oraz dialektykę, astronomię, literaturę i prawo. (Galen, ok. 130 - 200 n.e. – rzymski lekarz greckiego pochodzenia, anatom, utalentowany badacz i pisarz, jeden z najznakomitszych starożytnych lekarzy, wywarł olbrzymi wpływ na rozwój nauk medycznych w średniowieczu i odrodzeniu).
Z kolei Seneka (Młodszy) ur. ok. 4 r. p.n.e. , zm. 65 r.n.e.), zwany Filozofem. Retor, pisarz, poeta, filozof rzymski. Stoik, piewca heroicznej etyki. Pisał tragedie przeznaczone do czytania. Wychowywał Nerona, zalecał studiowanie geometrii oraz arytmetyki jako przedmioty nieodzowne.
Boecjusz (ur. ok. 480; zm. 23 października 524) – rzymski filozof i polityk, tłumacz. Dzięki jego tłumaczeniom zostały udostępnione łacinnikom:
- muzyczne teksty Pitagorasa,
- astronomiczne rozważania Ptolemeusza
- matematyka Nikomacha z Gerazy,
- geometria Euklidesa,
- teologia Platona,
- logika Arystotelesa
- mechanika Archimedesa.
Jego teksty matematyczne były powszechnie czytane i najłatwiej dostępne dla starożytnych Rzymian.
Na edukację matematyki na ogół spoglądano krzywym okiem i uczono jej tylko tam, gdzie to było konieczne i wymagane. Nieprzychylna opinia o tej dziedzinie prawdopodobnie była związana z zawodami wymagającymi jej znajomości. Uważane były za pospolite i małostkowe, i nie cieszyły się szacunkiem społeczeństwa. Zawody wymagające zaawansowanego poziomu logiki i retoryki traktowano z większym szacunkiem.
To negatywne nastawienie przetrwało aż do średniowiecza i renesansu, i dopiero w naszym wieku zmieniło się na pozytywne. |
