Drodzy Czytelnicy

We wstępach do kolejnych numerów „Świata Matematyki” staramy się zwrócić uwagę na te artykuły czy zadania, które edukacyjnie są szczególnie wartościowe, mające duże znaczenie dla obecnego, a także przyszłego rozwoju intelektualnego ucznia. Niektórzy dorośli są przekonani, że wszystkie teksty matematyczne stymulują pożądany rozwój intelektualny. Jest to błędne przekonanie. Są teksty – szczególnie często spotykam je w książkach matematycznych współczesnych autorów – które nie tylko że nie sprzyjają wartościowemu rozwojowi intelektualnemu ucznia, lecz wręcz go dezorganizują. Istnieje wiele charakterystycznych cech pozwalających odróżnić w pełni wartościowy tekst matematyczny od tekstu wątpliwej wartości. Ten wstęp ze względu na skromną objętość nie jest jednak odpowiednim miejscem do kompletnego omówienia całokształtu tych zagadnień. Wartościowy tekst matematyczny zawsze można jednak poznać po tym, że sporo miejsca zajmuje tam opis rozumowania. Zresztą nic w tym dziwnego, bo jak zapewne wszyscy wiecie, matematyka jest nauką dedukcyjną, a więc jej istotą jest logiczne rozumowanie, dedukcja. Tekst jest tym lepszy, im opis tego rozumowania jest bardziej przystępny. Osiągnięcie biegłości w posługiwaniu się logicznym rozumowaniem nie jest wcale łatwe i można to osiągnąć jedynie przez długotrwały, uporczywy i systematyczny trening. Ponieważ taki trening nie dla każdego jest miłą perspektywą, dlatego podobnie jak aptekarze powlekają lukrem swoje gorzkie pigułki, tak my staramy się wiele swoich zadań ubierać w ciekawą formę beletrystyczną, nadawać im postać interesujących opowiadań, dialogów, a nawet przedstawiać je w formie... scenariusza sztuki teatralnej. Wszystko po to, by ów trening nie był dla Was zbyt przykry. 

   Nie ma innej drogi do osiągnięcia sprawności w matematyce, jak właśnie zapoznawanie się z treściami wnikliwie opisującymi przebieg poszczególnych rozumowań, a potem podejmowanie samodzielnych prób w posługiwaniu się podobnymi rozumowaniami. Należy zdawać sobie sprawę z tego – podkreślam to po raz kolejny – że istotą matematyki jest właśnie logiczne rozumowanie. Najwybitniejsi dydaktycy matematyki na świecie – np. George Pólya czy Hans Freudenthal  – zdają sobie w pełni sprawę z tego, że rozwiązywanie zadań to nie tylko kwestia intelektualna. Ważną rolę grają tu wytrwałość i emocje. Wiedzą także, że rozwiązywanie zadań to również sprawa wychowawcza – to kuźnia charakterów. Rozwiązywanie dużej liczby zadań nie tylko sprzyja, ale wręcz wymusza wykształcenie się takich cech, jak: cierpliwość, wytrwałość, systematyczność, pracowitość, siła woli czy dyscyplina myślowa.

   Zwracanie Waszej uwagi na pewne artykuły ma na celu uzmysłowienie Wam, że niektóre z nich mają większe znaczenie edukacyjne od pozostałych i do nich powinniście się bardziej przyłożyć, ponieważ będzie to miało wpływ na osiągnięcie przez Was w przyszłości dużej biegłości w matematyce.

   W tym numerze takimi artykułami są: „Łamigłówka z I wieku i gra w marynarza” oraz „Rzadkie zadanie tekstowe”. W przypadku pierwszego wymienionego artykułu chodzi oczywiście o zadanie „Gra w marynarza”. Zadanie to przysłał nasz Czytelnik, lecz rozwiązanie go było tak trudne, że nie zrozumiałoby go wielu studentów matematyki starszych lat. „Świat Matematyki” jest czasopismem o profilu wybitnie edukacyjnym, nastawionym przede wszystkim na nauczanie, adresowanym do gimnazjalistów i uczniów ostatniej klasy szkoły podstawowej, co wymusza na nas bardzo specyficzny sposób jego redagowania. Artykuły zamieszczone na jego łamach – nawet jeśli dotyczą zagadnień matematyki wyższej – muszą być napisane tak jasno i przystępnie, iż zrozumienie ich nie sprawi większych trudności nawet ambitniejszym szóstoklasistom. Zadanie „Gra w marynarza” dotyczyło z jednej strony zagadnienia bardzo ważnego w matematyce, a z drugiej strony takiego, którego nie ma na czym ćwiczyć, gdyż w literaturze matematycznej brakuje stosownych zadań umożliwiających biegłe jego opanowanie – zagadnieniem tym jest rozumowanie rekurencyjne – dlatego wbrew wszelkim trudnościom zdecydowaliśmy się jednak przedstawić to zadanie. Żeby uczynić je zrozumiałym dla szerokich rzesz naszych Czytelników, zdecydowaliśmy się zastosować specjalną, niesłychanie rzadko spotykaną w matematyce formę. Rozwiązanie tego nadzwyczaj trudnego zadania przedstawiliśmy w postaci scenariusza sztuki teatralnej, co uczyniło je zrozumiałym nawet dla niektórych uczniów szkół podstawowych, nie mówiąc już o gimnazjalistach.

   W przypadku drugiego wymienionego wcześniej artykułu szczególnie wartościowym edukacyjnie czyni go zadanie >>„Dwa lata wakacji” i „Dolina bez wyjścia”<<. Jest to bardzo rzadkie zadanie tekstowe ze względu na fakt, iż jedna z danych występujących w treści podana jest w zaokrągleniu, a mimo to otrzymany wynik jest bardzo precyzyjny.

   Największą niespodzianką niniejszego numeru „Świata Matematyki” jest zagadka, którą publikujemy jako pierwsi na świecie, będąca ukoronowaniem słynnej na całym świecie serii zadań o bóstwach. Chodzi o zagadkę „Cztery bóstwa”, która wraz z poprzedzającą ją historią zadań o bóstwach znajduje się wśród zadań przeznaczonych do samodzielnego rozwiązania. Zapraszamy do nadsyłania jego rozwiązań. Czekają już u nas nagrody – ciekawe książki matematyczne.

   Serdecznie zapraszamy do lektury dziewiątego numeru „Świata Matematyki”.

Eugeniusz Sikorski
redaktor naczelny

>>powrót