Medal Fieldsa dla Pań Zapewne wszyscy doskonale wiecie, że Nagroda Nobla nie jest przyznawana w dziedzinie matematyki. W związku z tym począwszy od 1936 roku, z przerwą wojenną do 1950 roku, zaczęto przyznawać wyróżnienia matematykom w postaci Medalu Fieldsa. Laureaci otrzymują złoty medal z podobizną Archimedesa oraz premię finansową w wysokości ok. 15000 dolarów kanadyjskich. Co prawda ta nagroda, jak widać, pod względem finansowym jest dużo skromniejsza w porównaniu z Nagrodą Nobla, ale za to towarzyszy jej ogromny prestiż w społeczności matematyków, jest bez wątpienia znacznie większy niż w wypadku Nagrody Nobla. Medal Fieldsa jest nagrodą przyznawaną w dziedzinie matematyki dwóm, trzem lub czterem uczonym z całego świata za wyjątkowe wyniki, które mają największy wpływ na rozwój matematyki. Medal Fieldsa przyznawany jest co cztery lata i wyłącznie tym matematykom, którzy nie przekroczyli 40. roku życia. O tym, jak trudno go zdobyć, świadczy między innymi to, że dotychczas otrzymała go tylko jedna kobieta – Iranka. Marjam Mirzachani (1977-2017) została uhonorowana Medalem Fieldsa w 2014 roku na Międzynarodowym Kongresie Matematyków (ICM, „International Congress of Mathematicians”) w Seulu, stając się pierwszą, której przyznano to wyróżnienie. Zdobycie Medalu Fieldsa to nie jedyny wielki sukces Marjam Mirzachani na niwie matematyki. Marjam Mirzachani urodziła się w 1977 roku w Teheranie, stolicy Iranu. W 1994 roku, w wieku 17 lat, zdobyła złoty medal na Międzynarodowej Olimpiadzie Matematycznej, a rok później powtórzyła ten sukces, tym razem osiągając maksymalną liczbę punktów. Po ukończeniu studiów matematycznych na Uniwersytecie Technologicznym Sharif (zwanym irańskim MIT) w rodzinnym Teheranie, w 1999 roku wyjechała do Stanów Zjednoczonych, gdzie zrobiła doktorat na Uniwersytecie Harvarda i kontynuowała swoją karierę naukową, pracując jako profesor uczelni m.in. na Uniwersytecie Stanforda. Zajmowała się m.in. teorią przestrzeni moduli na powierzchniach Riemanna, badaniem dynamiki i geometrii powierzchni Riemanna, przestrzenią Teichmüllera, geometrią hiperboliczną, hipotezą ergodyczną i geometrią symplektyczną. W 2002 roku opublikowała nowy dowód (oparty na równaniu Grega McShane’a) hipotezy o przestrzeni moduli wszystkich krzywych algebraicznych, czyli hipotezy Edwarda Wittena. Pierwszy dowód hipotezy Wittena znalazł dziesięć lat wcześniej Maksim Koncewicz, który za to odkrycie również otrzymał Medal Fieldsa w 1998 r. Później Marjam Mirzachani zajęła się z tą samą pasją dynamiką w przestrzeniach moduli na powierzchniach Riemanna i za odkrycia w tej właśnie dziedzinie uhonorowano ją Medalem Fieldsa. W 2008 roku poślubiła czeskiego matematyka i informatyka, Jana Vondráka, profesora nadzwyczajnego na Uniwersytecie Stanforda. Wkrótce na świat przyszła ich córeczka, Anahita. Niestety, w 2013 roku u Marjam zdiagnozowano raka piersi. Rok później, w 2014 roku, osobiście odebrała jeszcze Medal Fieldsa, ale w 2016 roku nastąpił nawrót choroby. W połowie 2017 roku, w wieku 40 lat, Marjam Mirzachani przegrała walkę z tą bezlitosną chorobą. Na wieść o jej śmierci w Iranie została ogłoszona żałoba narodowa, a gazety irańskie poświęciły sporo miejsca wspomnieniom o niej. W tym artykule przedstawimy Wam pewne równanie funkcyjne, które Marjam Mirzachani rozwiązała, nie mając jeszcze ukończonych dziesięciu lat. Stopień trudności tego zadania i fakt, że z jego rozwiązaniem poradziła sobie mała dziewczynka jest najlepszą ilustracją zarówno jej możliwości intelektualnych, jak również jej cech charakteru, które w przyszłości pozwoliły jej osiągnąć tak wiele w matematyce. >>powrót |
