W historii matematyki istniał tzw. „Złoty Wiek” w starożytnej Grecji oraz basenie Morza Śródziemnego, trwający od ok. 600 r. pne do 300 r. ne. W tym czasie nastąpił znaczący rózwój matematyki i dokonano wiele odkryć. Potem nastąpił ogólny upadek rozwoju matematyki w tzw. ciemnych wiekach lub wczesnym średniowieczu, który rozpoczął się wraz ze splądrowaniem starożytnego Rzymu i zniszczeniem istniejącej tam wiedzy matematycznej. Następnie, większość ocalałej wiedzy matematcznej przechowywano w Bizancjum, a reszta była rozproszona w małych klasztorach na południu Europy. W okresie ok. od 300 r. ne. do 1600 r. ne. istniały dwa główne podokresy – wczesne średniowiecze i późne średniowiecze, tuż przed Renesansem. We wczesnym średniowieczu matematyka nie poczyniła żadnych postępów, ale później nastąpił niewielki jej rozwój, kiedy to odkryto i ponownie oszacowano osiagnięcia dokonane w starożytności. W póżnym średniowieczu edukację matematyki zapoczątkował Kościół Katolicki. Wiedza o ponownie odkrytych starożytneych metodach i technikach matematycznych została udostępniona dla przeciętnych ludzi. We wczesnym średniowieczu, od ok. 300 r. ne. do 1100 r. ne matematyka poczyniła bardzo niewielki postęp w rozwoju. W tym czasie jednak przetłumaczono wiele greckich prac na język obowiązujący w danym regionie. Głównie wzorowano się na odkryciach dokonanych w starożytności. Jednak, wtedy nawet błędy w starożytnych tekstach uznawano za prawdę. Upadek Zachodniego Imperium Rzymskiego nie spowodował całkowitego zniszczenia zachodniej cywilizacji – istnialy dwie grupy, które przetrwały. Jedna oparła się inwazjom Wandali, Gotom i Wizigotom, i rozwijała się nadal w Bizancjum lub inaczej jako Wschodnie Cesarstwo Rzymskie, druga grupa to Kościół Katolicki w zachodniej Europie. Bizancjum było bezpieczną przystanią dla matematycznej wiedzy starożytnej Grecji, jednak nie dokonano tam żadnych nowych odkryć. Natomiast stowano tam greckie zasady matematyczne w architekturze i sztuce na szeroką skalę. Główną zasługą Kościoła Katolickiego było rozpoczęcie podstawowej edukacji zwykłych ludzi oraz przetłumaczenie starożytnych prac z arabskiego i greki na łacinę. Z drugiej strony Kościół obawiał się zbytniego rozprzestrzenienia się powszechnej edukacji i strzegł wiele tajemnic z takim zapałem, że powołał instytucję inkwizycji i zaczął polowania na czarownice, gdy czuł się zagrożony w swoim monopolu wiedzy. Kościół nauczał to, co uważał za odpowiednie czyli treści zawarte w Biblii. Szkoły były prowadzone przez zakonników i uczono tam geometrii, muzyki i arytmetyki zebranej i skompilowanej przez Anicius Manlius Severinus Boethius (480-524 r. ne). W IX wieku duże szkoły klasztorne przekształcały się w pierwsze uniwersytety. Wykładali tam dominikanie i franciszkanie. Pierwszy uniwersytet, na którym wykładano medycynę, powstał w Salerno, koło Neapolu we Włoszech. W późniejszym średniowieczu powstały kolejne uniwersytety – w Bolonii i Padwie we Włoszech oraz w Oxfordzie i Cambridge w Anglii w XIII w. W XIV i XV w. powstały uniwersytety w Sorbonie w Paryżu oraz w Pradze, Heidelbergu i Lowanium. Dostęp do nich miały tylko najbogatsze warstwy społeczeństwa. W tym okresie matematyka dalej nie rozwijałaby się, gdyby nie templariusze i wyprawy krzyżowe. Kontakt ze światem arabskim umożliwił sprowadzenie wielu starych tekstów do zachodniej Europy i szersze udostępnienie ich wśród scholastycznej wspólnoty. Adelard z Bath (1090-1150 AD) oraz Leonardo z Pizy (1175-1250AD), znany później jako Fibonacci, interesowali się matematyką i intensywnie podróżowali w poszukiwaniu starych tekstów matematycznych. Leonardo z Pizy napisał po łacinie pracę Liber Abaci, która była własną interpretację greckich i arabskich prac omawiających hinduistyczne metody obliczeń arytmetycznych na liczbach całkowity, ułamkach, pierwiastkach kwadratowych i sześciennych. Wiedza ta była teraz dostępna dla wszystkich, do tej pory znajdowała sie tylko w klasztorach. Jednym ze znanych matematyków w tym czasie był Mikołaj z Oresme, także Nicole Oresme lub Nicolas d’Oresmus (ur. około 1320, zm. 11 lipca 1382) – średniowieczny francuski filozof. Prowadził badania między innymi w zakresie matematyki, ekonomii, fizyki i astronomii. Był również katolickim biskupem Lisieux i doradcą króla Karola V Mądrego. Ponadto był uznanym tłumaczem i komentatorem dzieł Arystotelesa. Do jego osiągnięć zalicza się: stworzenie francuskiej terminologii naukowej, w matematyce – wprowadzenie potęgi o wykładniku ułamkowym, w astronomii – koncepcję dobowego ruchu Ziemi, w ekonomii – pionierskie prace na temat teorii pieniądza. Następny znany matematyk to Jerome Cardan (1501-1576 r. ne), który opracował kilka znaczących rozpraw na temat rachunku prawdopodobieństwa, głównie z powodu tego, iż dużo sam zajmował się grami hazardowymi. Interesowała go także astronomia i magia. Uważano go jako geniusza, głupca i szarlatana, jednak pod koniec życia papież przyznał mu dożywotnią pensję. Ostatni dwaj słynni matematycy późniejszego średniowiecza to Kartezjusz (1596-1650 r. ne) oraz Pierre Fermat (1601-1665 r. ne). Kartezjusz rozwinął zasady optyki oraz analitycznej geometrii. Fermat opracował wzory dla parabol, hiperbol, elips oraz spiral - wszystko w wolnym czasie, gdyż był prawnikiem z zawodu. Średniowieczni matematycy opierali się na wypróbowanych metodach matematyków greckich, które uzyskali od Kościoła Katolickiego, który z kolei miał zniekształcone wersje od starożytnych rzymian. Dalszy rozwój matematyki nastąpił dzięki przejęciu wiedzy od arabskich uczonych, wskutek wypraw krzyżowców do Ziemi Świętej. Uzyskana nowa teoria liczb pozwoliła na dalszy rozwój geometrii, arytmetyki oraz astronomii. Źródło: http://www.roma.unisa.edu.au/07305/medmm.htm |
